ラテン語 > 代名詞 > 指示代名詞
指示代名詞の格変化[編集]
指示代名詞というと「近称 (questo/questa, dieser/diese/dieses, this, これ)/ 遠称 (quel/quella, jener/jene/jenes, that, あれ)」と思いがちであるが、ラテン語ではやや異なる。律儀なことに、ラテン語には、指示代名詞にも一人称、二人称、三人称がある。そもそも人称(persōna)とは何かを考えてみると、発言のテーマとしているのが、一人称では話し手、二人称では話し相手、三人称では話し手でも話し相手でもない何者か、ということである。そう考えると、指示代名詞にも一人称、二人称、三人称があってもおかしくはない。つまり、一人称の指示代名詞は話し手の身近にあるもの、二人称は話し相手の身近にあるもの、三人称は話し手にとっても話し相手にとっても身近でないものを、それぞれ指し示すのである(直接にその人を指すわけではないので、一人称「的」などという)。このような指示代名詞のあり方は、現代ではスペイン語に残っている(一人称:este/esta、二人称:ese/esa、三人称:aquel/aquella)。
数、格\人称、性
|
一人称 (prīma)
|
二人称 (secunda)
|
三人称 (tertia)
|
男性
|
女性
|
中性
|
男性
|
女性
|
中性
|
男性
|
女性
|
中性
|
単数 (singulāris)
|
主格 (nōminātīvus)
|
hic
|
haec
|
hoc
|
iste
|
ista
|
istud
|
ille
|
illa
|
illud
|
属格 (genitīvus)
|
huius
|
huius
|
huius
|
istīus
|
istīus
|
istīus
|
illīus
|
illīus
|
illīus
|
与格 (datīvus)
|
huic
|
huic
|
huic
|
istī
|
istī
|
istī
|
illī
|
illī
|
illī
|
対格 (accūsātīvus)
|
hunc
|
hanc
|
hoc
|
istum
|
istam
|
istud
|
illum
|
illam
|
illud
|
奪格 (ablātīvus)
|
hōc
|
hāc
|
hōc
|
istō
|
istā
|
istō
|
illō
|
illā
|
illō
|
複数 (plūrālis)
|
主格 (nōminātīvus)
|
hī
|
hae
|
haec
|
istī
|
istae
|
ista
|
illī
|
illae
|
illa
|
属格 (genitīvus)
|
hōrum
|
hārum
|
hōrum
|
istōrum
|
istārum
|
istōrum
|
illōrum
|
illārum
|
illōrum
|
与格 (datīvus)
|
hīs
|
hīs
|
hīs
|
istīs
|
istīs
|
istīs
|
illīs
|
illīs
|
illīs
|
対格 (accūsātīvus)
|
hōs
|
hās
|
haec
|
istōs
|
istās
|
ista
|
illōs
|
illās
|
illa
|
奪格 (ablātīvus)
|
hīs
|
hīs
|
hīs
|
istīs
|
istīs
|
istīs
|
illīs
|
illīs
|
illīs
|
その他、同一性を示す指示代名詞と指示形容詞がある。これは、「īdem」(同じ)と「ipse」(自身)である。ドイツ語に訳せば、それぞれ「derselbe」と「selbst」になり、要するに同一性を表すのだと分かる。 īdem については、三人称の人称代名詞に -dem をつけたような格変化をする。 ipse については、二人称・三人称の指示代名詞の格変化の型と同じである。
数、格\品詞、性
|
指示代名詞(同じ~)
|
指示形容詞(~自身)
|
男性
|
女性
|
中性
|
男性
|
女性
|
中性
|
単数 (singulāris)
|
主格 (nōminātīvus)
|
īdem
|
eadem
|
idem
|
ipse
|
ipsa
|
ipsum
|
属格 (genitīvus)
|
eiusdem
|
eiusdem
|
eiusdem
|
ipsīus
|
ipsīus
|
ipsīus
|
与格 (datīvus)
|
eīdem
|
eīdem
|
eīdem
|
ipsī
|
ipsī
|
ipsī
|
対格 (accūsātīvus)
|
eundem
|
eandem
|
idem
|
ipsum
|
ipsam
|
ipsum
|
奪格 (ablātīvus)
|
eōdem
|
eādem
|
eōdem
|
ipsō
|
ipsā
|
ipsō
|
複数 (plūrālis)
|
主格 (nōminātīvus)
|
iīdem (eīdem)
|
eaedem
|
eadem
|
ipsī
|
ipsae
|
ipsa
|
属格 (genitīvus)
|
eōrundem
|
eārundem
|
eōrundem
|
ipsōrum
|
ipsārum
|
ipsōrum
|
与格 (datīvus)
|
iīsdem (eīsdem)
|
iīsdem (eīsdem)
|
iīsdem (eīsdem)
|
ipsīs
|
ipsīs
|
ipsīs
|
対格 (accūsātīvus)
|
eōsdem
|
eāsdem
|
eadem
|
ipsōs
|
ipsās
|
ipsa
|
奪格 (ablātīvus)
|
iīsdem (eīsdem)
|
iīsdem (eīsdem)
|
iīsdem (eīsdem)
|
ipsīs
|
ipsīs
|
ipsīs
|